Ik had vorige week een avond over het ‘Puberbrein’, een bekende presentatie die door heel Nederland aan ouders wordt gegeven. Het doel was aan het einde van de avond je puber te begrijpen en ermee om te leren gaan.
Wat moet je doen en vooral niet (!) doen om als ouder iets te bereiken? Dat leer je op deze avond, tenminste je begrijpt beter hoe het werkt.
Want waarom maken ze hun huiswerk niet? Waarom ruimen ze hun kamer niet op? Waarom is de digitale wereld belangrijker dan jij? Waarom is WIFI een eerste levensbehoefte? Waarom komen ze vaak te laat? Waarom draait de wereld alleen om hen? Waarom liggen ze tot het middaguur in bed? En zo kun je je nog wel 100 dingen afvragen als puberouder….. Nu is dit trouwens niet nieuw hoor, want wij waren vroeger niet anders, tenminste ik niet. Ik weet nog dat ik dacht als mijn ouders het niet eens waren met wat ik deed, “jullie snappen er helemaal niks van, jullie snappen niet hoe de wereld in elkaar zit, want jullie zijn al oud!” Terwijl ze in verhouding met mij nú, jong waren (zo’n 10 jaar jonger). Ik zat uren aan de telefoon met m’n vriendin (toen nog met snoer) tot frustratie van m’n vader, want wat kostte dat allemaal wel niet. Ik streepte in de Veronica-gids aan wat ik allemaal ‘moest’ kijken op tv, daar kreeg ik ‘vierkante ogen’ van volgens de volwassenen. Nooit gebeurd trouwens. Was het toen anders? Nee joh!
Weer terug naar 2018. Tijdens deze avond werd verteld hoe de hersenen van pubers werken. Pubers reageren vaak vanuit hun ‘reptielenbrein’, de basis. Dit deel denkt niet, het reageert automatisch. Dat is mooi, denk je dan, beginnen bij de basis. Maar dat heeft wat haken en ogen, want het zijn hele primaire reacties; overleven, instinctief, buiten je bewuste controle. Een puber draait er niet omheen, zegt wat ie denkt, zonder erbij na te denken. Heel duidelijk allemaal, maar hoe ga je ermee om?
Ons volwassen brein is van nature ingesteld om fouten en afwijkingen te scannen. Daar moet op gereageerd worden, vinden we. En dit is nou juist niet goed, want een kind vertellen wat hij allemaal fout doet, is het foutste scenario wat je je kunt bedenken. Dit moet je als ouder dus bewust anders doen, in plaats van onbewust vanuit je natuur reageren. Er kunnen drie reacties volgen als je de aanval kiest; fight, freeze, flight (vechten, verstarren, vluchten). Dus als jij als ouder eens even gaat vertellen wat allemaal ‘niet goed’ is, gaat je puber, of ertegenin, keert in zichzelf of vlucht weg. Bij alle reacties bereik je niet je doel. Ook als denk je wellicht, “zo ik heb het even gezegd en nu weet hij het”. Het is mislukt.
Je moet het anders aanpakken! Je moet het juiste moment pakken om in contact te komen met je kind. Je moet hem complimenteren voor wat er goed gaat, je moet hem bewust laten worden van zijn gedrag en de bijbehorende gevolgen, zonder aan te vallen. Want dan beland je, voordat je er erg in hebt, weer in de FFF-reacties. Belonen is goed, maar wees niet te voorspelbaar, want dat verveelt en dan bereik je wederom je doel niet. Uitdaging, net als in een game. Help ze om in te zien dat ze zich moeten voorbereiden op hun proefwerken, geef handvatten. Maar laat ze het zelf doen. Praat over het belang van op tijd komen. Leer ze hoe ze makkelijker het gewenste gedrag laten zien, zodat ze zelf inzien dat ze hiervan profijt hebben.
Terwijl ik daar zat die avond, bedacht ik me; hoeveel anders is dit in bedrijven, bij volwassenen? Ze zijn iets minder opvliegend en direct misschien, maar verder komen de trainingen die we heel onze carrière volgen op het gebied van leidinggeven, time management, sociale vaardigheden, persoonlijke effectiviteit, communicatie, etc. voor de groot deel overeen om onze doelen te bereiken. Dus resumé, We zijn nooit uitgeleerd. Een tip van die avond; iets wat je vaak genoeg doet/oefent, daar word je steeds beter in. Go for it!